Opgesloten dingetje

Annemarie Prins, aan tafel bij VPRO’s Zomergasten, had als eerste fragment in de uitzending van 17 augustus gekozen voor het bekende interview van Mies Bouwman met Jannes van der Wal, in 1982. Hij was net wereldkampioen dammen geworden.
Jannes zit bijna een meter bij de microfoon vandaan en moet na iedere vraag helemaal naar voren buigen om zich verstaanbaar te maken. Op verzoek van Mies Bouwman om wat dichter bij de microfoon te gaan zitten, schuift Jannes met omslachtige armzwaaien en gewieg met zijn bovenlichaam tien centimeter naar voren.
‘Jannes, hoe voel je je,’ vraagt Mies.
‘Een beetje leeg,’ zegt Jannes, ‘want ik heb niks meer te presteren.‘
Of hij niet nog een keer wereldkampioen kan worden, vraag Mies. ‘Ja, maar ik wil altijd hogerop,’ zegt Jannes.
‘En verder is er niks?’
‘Nou ja, het heelal ofzo, maar ik weet niet of ehh, of ze daar ook dammen, maar ik ben wel nieuwsgierig.’
Achteraf weten we nu dat het voor Jannes van der Wal niet het heelal geworden is maar het schaken, waar hij ook best goed in was.
Na de uiteenzetting over dammen in het heelal probeert Bouwman het gesprek weer wat down to earth te krijgen en begint te vissen naar de leeftijd van Jannes. Die weet deze onverwachte wending maar matig te verwerken, zit wat schaapachtig te grijnzen en kan geen woord meer uitbrengen. ‘Kom eens wat dichterbij Jannes,’ kakelt Mies, dit alles op een toon alsof ze een kleuter bij de uitreiking van het veterstrikdiploma toespreekt. Dat laat Jannes zich geen twee keer zeggen en hij kruipt bijna bij haar op schoot. Er volgt nog een onbenullige vraag waarom Jannes als Fries in Groningen woont (‘Nou, kijk, het is voor veel Friezen gebruikelijk dat als ze hun schooldiploma hebben gehaald ze gaan studeren aan de universiteit.’ ‘Studeer je, Jannes?’, ‘Nee, maar eehh, er is gewoon een bepaalde verhuizing van Friesland naar Groningen omdat daar een universiteit is en daar niet’, probeert Jannes het nog eens duidelijk te krijgen maar het lukt niet meer).
Zomergast Annemarie Prins, regisseur en actrice, legt omslachtig uit dat ze de manier waarop Jannes voor de camera dichtsloeg zo herkende, dat ze tijdens een optreden soms ook zomaar totaal zonder woorden staat en dat ze het een schandaal vindt dat iemand als Jannes in zo’n situatie bij zo’n aanmatigend kwekkende Mies Bouwman wordt gebracht. Een gekooid en gemanipuleerd dier, noemt ze hem, gebruikt om wat studiogasten en tv-kijkers aan het lachen te maken.
‘Want,’ zegt ze dan met gewichtige stem, ‘dammers en schakers hebben toch een licht in zichzelf opgesloten dingetje.’
Ik denk dat deze uitsmijter van Prins al het verdere spreken overbodig maakt.
Bij dezen wens ik u daarom een prettig seizoen. Pas goed op uw dingetje en laat het niet ontsnappen.